Innowacyjność firm określana jest najogólniej jako zdolność i motywacja do poszukiwania i komercyjnego wykorzystywania jakichkolwiek wyników badań naukowych, nowych koncepcji, pomysłów i wynalazków prowadzących do wzrostu poziomu nowoczesności i wzmocnienia pozycji konkurencyjnej firmy czy realizacji ambicji technicznych przedsiębiorcy.
Aby rozpocząć wdrażanie innowacji w organizacji, najpierw należy określić jej poziom np.: w porównaniu z firmami o podobnym profilu funkcjonowania. Badanie benchmarkingowe jest niczym inny jak porównywaniem procesów i praktyk stosowanych przez własne przedsiębiorstwo w zestawieniu z najlepszymi przedsiębiorstwami w analizowanej dziedzinie. Wielu polskich managerów chcących przeprowadzić takie badanie w swoich organizacjach, wie iż jest to proces, który niesie za sobą duże nakłady finansowe, jak i zaangażowanie czasowe kluczowych pracowników firmy.
W Polsce od maja 2007 roku do kwietnia 2008 r. istniała możliwość bezpłatnego przeprowadzenia badania poziomu innowacyjności przedsiębiorstwa w ramach projektu IMP3rove „Zarządzanie innowacjami w małych i średnich przedsiębiorstwach (MSP)", który swoim zasięgiem obejmuje kraje Unii Europejskiej. Właśnie tak szeroki obszar realizacji projektu daje możliwość badanej firmie porównania się z najlepszymi firmami europejskimi z danej branży.
IMP3rove jest głównym projektem w ramach inicjatywy Europe INNOVA, który ma na celu osiągnięcie wzrostu efektywności oraz wydajności doradztwa w zakresie zarządzania innowacjami w Europie. Bezpośredni nadzór nad projektem sprawuje Komisja Europejska.
Badanie innowacyjności charakteryzuje holistyczne podejście obejmujące:
- strategię
- organizację i kulturę innowacji
- zarządzanie cyklem życia innowacji
- czynniki kluczowe (zarządzanie pomysłami, rozwój produktu/procesu, rozpoczęte/kontynuowane ulepszenie)
- co sprawia że badane są wszystkie obszary zarządzania innowacjami.
 |
| Piramida innowacyjności wg. A.T. Kearney |
Etapy badania
Badanie innowacyjności w ramach projektu IMP3rove składa się z 3 głównych etapów:
- oceny porównawczej
- doradztwa
- informacji zwrotnej
Ocena porównawcza
Badanie odbywa się poprzez specjalnie przygotowane narzędzie SAT (Self-Assessment Tool), znajdujące się na platformie internetowej, a polega na wypełnieniu kwestionariusza dotyczącego procesów zarządzania innowacjami w przedsiębiorstwie. Należy zaznaczyć, że wszystkie firmy europejskie biorące udział w badaniu wypełniają ten sam kwestionariusz. Ta część składa się z tzw. „Oceny IMP3rove” oraz „Oceny z analizy przyczyn”. Po zakończeniu ocen generowane są raporty, które oszacowują przebadane obszary (strategię, kulturę, zarządzanie cyklem życia innowacji) i porównują je z czołowymi firmami.
Doradztwo
Na podstawie wyników (raportów) otrzymanych od badanego przedsiębiorstwa, firma doradcza – partner projektu – dokonuje analizy stanu faktycznego firmy, opracowuje rekomendacje oraz plan akcji. Integralną częścią rekomendacji są narzędzia, których implementacja ma zagwarantować poprawne innowacyjności w badanych obszarach.
Informacja zwrotna
Instytucja doradcza, jak i poddana badaniu firma udzielają informacji zwrotnej, która ma na celu ocenę efektywności samego narzędzia badawczego SAT oraz usługi doradczej. Ponadto po 9 miesiącach po zakończeniu realizacji usługi doradczej, badana firma dokona oceny zmiany swojego zarządzania innowacjami.
Badanie innowacyjności polskich MSP – pierwsze wnioski
Profil firm, które zostały poddane badaniu przez mnie można podzielić na dwie podstawowe grupy: firmy produkcyjne oraz firmy bogate w wiedzę (firmy usługowe).
Wyniki analizy raportów z badania innowacyjności potwierdzają, iż pewne badane obszary innowacyjności w firmach produkcyjnych są na wyższym poziomie w porównaniu z firmami bogatymi w wiedzę – występuje również sytuacja odwrotna, gdy lepiej wypadają podczas oceny przedsiębiorstwa usługowe.
Strategia innowacyjności
Większość przebadanych firm z branży produkcyjnej to przedsiębiorstwa, które mają wdrożony system zarządzania jakością, który pośrednio wymusza na tych firmach pewne rozwiązania podnoszące innowacyjność. Większość tych przedsiębiorstw posiada strategię rozwoju, ale bardzo często nie jest ona powiązana ze strategią innowacyjności. Ponadto wiele firm nie komunikuje na zewnątrz swojej strategii przez co nie jest ona znana klientom, dostawcom, parterom.
Zdecydowanie gorsza sytuacja występuje w firmach bogatych w wiedzę. Te przedsiębiorstwa nie osiągnęły w większości najwyższego poziomu rozwoju (średni czas istnienia badanej firmy z tej branży to 3-4 lata) i w wielu przypadkach nie mają one wypracowanej strategii innowacyjności. Strategia rozwoju powinna być spójna ze strategią innowacyjną przedsiębiorstwa. Specyfika badanych MSP pokazuje, że jeśli firma posiada strategię rozwoju to jest ona znana jedynie właścicielowi, który ją opracował lub grupie kluczowych pracowników. Najczęściej strategia nie jest spisana w formie dokumentu, w konsekwencji nie jest komunikowana wewnątrz firmy, jak i na zewnątrz.
Organizacja i kulturowa gotowość firmy do innowacji
Ponad 90% managerów firm, które wzięły udział w badaniu deklaruje dużą gotowość do bycia innowacyjnymi. To bardzo dobry znak, gorzej jest z wdrażaniem strategii innowacyjności czy też procesów innowacyjnych w takich firmach. Na taki stan składa się wiele czynników. Po pierwsze większość firm, które nie mają wdrożonej strategii innowacyjności (z której wynika ciągłe podnoszenie innowacyjnych rozwiązań w firmie, w konsekwencji budowanie przewagi konkurencyjnej), myśli o innowacjach dopiero w sytuacji kiedy „czuje oddech” konkurencji na plecach. Obecna sytuacja gospodarcza jest dla wielu firma bardzo korzystna (zdarza się, że firmy nie nadążają z produkcją). Jedną z przyczyn takiego stanu jest zmniejszenie nakładów na działalność innowacyjną w polskich przedsiębiorstwach przemysłowych na przestrzeni ostatnich lat.
Duża część badanych firm jako barierę utrudniającą realizację innowacyjnych projektów wskazuje brak kompetencji pośród obecnych pracowników oraz brak wydajnej siły roboczej we wdrażaniu innowacji oraz pomysłów. Ponadto przedsiębiorstwa nie generują systematycznie pomysłów. Jeśli już takowe się pojawiają to często informacja zwrotna pomysłodawcy udzielana jest po około 30 dniach. W badanych firmach poziom świadomości związany z dzieleniem się wiedzą oraz ciągłym podnoszeniem kwalifikacji pracowników m.in. przez udział w szkoleniach, kursach, jest na bardzo niskim poziomie. Niestety najczęściej szkolenia traktowane są jako koszt, który nie procentuje w przyszłości.
W nielicznej grupie przedsiębiorstw produkcyjnych jest wdrożony system motywacyjny, który jest połączony z systemem pobudzającym pracowników do kreatywności i rozwoju produktów. Niestety w ponad 90% firm z grupy bogatych w wiedzę, system motywacyjny nie jest zaimplementowany, co skutkuje małą liczbą generowanych pomysłów innowacyjnych.
Procesy cyklu życia innowacji
W większości badane firmy posiadają zdefiniowane kryteria oceny pomysłów, ich możliwości przełożenia na innowacyjny projekt, ponadto następuje przegląd projektu przed wprowadzeniem innowacji na rynek. Głównym źródłem generowania nowych pomysłów w badanych firmach są klienci. W mniejszym stopniu korzysta się z pomysłów generowanych przez ekspertów zewnętrznych i uniwersytety oraz własnych pracowników i dostawców.
W zakresie badania jakości oferowanych produktów i usług zdecydowanie lepiej wypadają firmy produkcyjne, które mając wdrożony system zarządzania jakością, dokonują cyklicznej oceny. Natomiast w firmach usługowych praktycznie nie stosuje się badań jakości usług, wyjątkiem są jedynie firmy mające wyższy poziom rozwoju oraz te, które posiadają zaimplementowany system jakości.
Polscy przedsiębiorcy są nieufni i niechętnie podejmują wspólne inicjatywy z konkurencją, co potwierdzają wyniki badań. Zaledwie kilka przebadanych firm współpracuje w zakresie opracowania nowych innowacyjnych produktów z firmami z tej samej branży.
Większość firm biorących udział w badaniu deklaruje, iż projekty innowacyjne zakładają i realizują osiąganie danych celów i wskaźników w zakresie czasu na poziomie około 70%, jakości w 80% oraz w zakresie budżetu w 70% (średnia ocena). W przypadku, kiedy projekt nie realizuje wyznaczonych w początkowej fazie celów, zdecydowana większość firm podejmuje decyzję o skierowaniu dodatkowych zasobów na jego realizację. Zaledwie jedno przedsiębiorstwo produkcyjne z przebadanej grupy firm posiada zarejestrowane pateny.
Przedsiębiorstwa bogate w wiedzę nie widzą zbyt dużego wpływu zarządzania innowacjami na bieżący sukces firmy, ale przewiduje jego znaczny wpływ w przyszłości. Z kolei firmy produkcyjne dostrzegają zdecydowanie większą zależność w tym obszarze.
Natomiast obie grupy badanych firm oceniają, że poprawa zarządzania innowacjami w bardzo dużym stopniu wpłynie na prowadzoną działalność.
Zdecydowana większość przedsiębiorstw planuje w najbliższym czasie przeznaczyć środki na innowacje głównie na nowe produkty, usługi, procesy. Niestety bardzo niewiele firm planuje skorzystać z zewnętrznych źródeł finansowania tych przedsięwzięć. Głównymi barierami w tym obszarze są: brak wiedz oraz wysoki stopień biurokratyzacji podczas aplikowania o środki i dostępu do nich.
Wnioski
Poziom innowacyjności zbadanych firm jest bardzo zróżnicowany, a zależy od wielu czynników np.: branży, wielkości, poziomu rozwoju kultury organizacyjnej etc. Generalnie firmy produkcyjne mają wyższy poziom innowacyjności w porównaniu z firmami bogatymi w wiedzę. W dużej mierze jest to spowodowane wdrożonymi systemami jakości oraz większą świadomością w tym obszarze.
Właściciele i managerowie dostrzegają potrzebę wdrażania innowacji w swoich firmach, lecz z powodu zaangażowania w bieżące funkcjonowanie swoich firm nie mają wystarczającej ilości zasobów (czasu, wykwalifikowanej kadry) do wdrożenia systemowych zmian na tym polu.
Wdrożenie i propagowanie każdej nowej idei muszą się wiązać ze znacznymi kosztami. Firmy widząc duży poziom zbiurokratyzowania procedur dostępu do środków zewnętrznych, w tym dotacji unijnych, wolą przeznaczyć swoje własne środki na ten cel. Ponadto polskie banki bardzo niechętnie udzielają kredytów na finansowanie innowacyjnych przedsięwzięć, które często są wysoce ryzykowne.
Małe i średnie przedsiębiorstwa w zdecydowanej większości nie wprowadzają na rynek radykalnych innowacji produktowych lub usługowych – w większości są to innowacje kopiujące. Przyczyną takiego stanu jest bardzo słaba współpraca pomiędzy firmą a ośrodkiem naukowym (np. politechniką, ośrodkiem transferu technologii) w zakresie komercjalizacji przedsięwzięć innowacyjnych.
Powyższe wnioski pochodzą z badania poziomu innowacji polskich firm z sektora MSP, które zostało przeprowadzone pomiędzy majem 2007 a kwietniem 2008 przez Damiana Kowalczyka Regionalnego Koordynatora Projektu IMP3rove w województwie śląskim.
Damian Kowalczyk wykonał największą liczbę badań poziomu zarządzania innowacjami w Polsce.
Zbadaj poziom innowacyjności swojej firmy!
Usługa „Badanie innowacyjności IMP3rove” obejmuje:
- analizę porównawczą (benchmarking) zarządzania innowacjami firmy na tle innych przedsiębiorstw z branży
- obiektywną ocenę uzyskanych rezultatów
- przygotowanie rekomendowanych rozwiązań innowacyjnych
- opracowanie planu działania w oparciu o te rozwiązania
Każda firma biorąca udział w badaniu otrzymuje certyfikat wydawany przez koordynatora projektu IMP3rove, firmę AT.Kearney, który potwierdza:
- wzięcie udziału w badaniu
- wdrożenie procesów z zakresie poprawy poziomu zarządzania innowacjami
Certyfikat może stać się ważnym dokumentem w ubieganiu się o środki unijne z programu Innowacyjna Gospodarka.
Jeśli chcesz aby Twoja firma uczyła się od najlepszych zarządzania innowacjami, zapraszam do kontaktu.
Pozdrawiam,
Damian Kowalczyk
Zobacz także wpisy o podobnej tematyce:
- Komunikacja marketingowa w polskich MSP w 2009
- Komunikacja e-marketingowa - od czego zacząć?
- Jak stworzyć skuteczną strategię marketingową?
Moim zdaniem na pewno warto zadbać również o innowacyjność w kwestii zarządzania przedsiębiorstwem. Warto optymalizować nawet takie procesy jak wystawianie faktur, co zawsze daje oszczędności w postaci pieniędzy i czasu, czyli dwie z kilku rzeczy, których ciągle potrzebuje prężnie rozwijający się biznes.
OdpowiedzUsuń